Bài 4 Thảo nguyên bao la

 

Khởi động

Thi tìm từ ngữ tả không gian dựa vào hai bức ảnh dưới đây

Cho thấy thảo nguyên vô cùng bao la, rộng lớn.

Khám phá và luyện tập

Đọc

Bài đọc: Thảo nguyên bao la

(SGK Tiếng Việt 4 tập 2 chân trời bài 4)

  Thảo nguyên bao la

Thảo nguyên chạy dài từ các dãy núi xuống tận chân trời thành những triền đất thoai thoải, rồi nhường chỗ cho những rỉa cát loang loáng bao quanh hồ I-xức-kun xa tít.

Mặt đất đã sạch hết tuyết, trải rộng ra trơ trụi, ẩm ướt. Đâu đây đã có tiếng máy kéo xình xịch trên cánh đồng cày xuân. Xa xa, lác đác có những mái lều mới dựng lên; những người chăn súc vật đã ra các đồng cỏ mùa xuân. Những làn khói xám bốc lên từ mái lều. Ngọn gió đưa lại tiếng ngựa hí xốn xang. Những bầy cừu đi quanh quẩn bên cạnh đường. Chợt đến chỗ rẽ ra hồ, tôi giật thót người lên: những con thiên nga! Lần thứ hai trên đời tôi được trông thấy bầy thiên nga mùa xuân bay về trên hồ I-xức-kun. Đàn chim trắng cứ lượn vòng trên mặt hồ xanh biếc. Tôi bỗng rẽ ngoặt ra khỏi đường cái cho xe chạy qua dải đất hoang ra thẳng bờ hồ.

Những đợt sóng xanh bạc đầu như thể nắm tay nhau chạy từng hàng lên bờ cát vàng. Mặt trời đang khuất dần sau rặng núi, và những khoảng nước phía xa như nhuộm hồng. Bầy thiên nga đang lượn đi lượn lại, cất tiếng kêu rộn rã thảng thốt. Chúng bay vút lên cao, dang rộng đôi cánh vun vút chao xuống nước làm loang ra những vòng rộng sủi bọt.

Theo Ai-ma-tốp, Cao Xuân Hạo và Nguyễn Ngọc Bằng dịch

Câu hỏi 1: Hình ảnh “thảo nguyên chạy dài từ các dãy núi xuống tận chân trời" nói  lên điều gì?

Cho thấy thảo nguyên vô cùng bao la, rộng lớn.

Câu hỏi 2: Những hình ảnh nào ở đoạn 2 báo hiệu mùa xuân đã về trên thảo nguyên?

 

• Mặt đất sạch hết tuyết, trơ trụi, ẩm ướt.
• Tiếng máy kéo xình xịch trên cánh đồng cày xuân.
• Những người chăn súc vật đã ra các đồng cỏ mùa xuân.
• Tiếng ngựa hí xốn xang.
• Bầy cừu đi quanh quẩn cạnh bên đường.

Câu hỏi 3: Tìm từ ngữ, hình ảnh miêu tả:

Bầy thiên nga                Hồ I-xức-kun

 

• Bầy thiên nga: trắng, lượn vòng, lượn đi lượn lại, tiếng kêu rộn rã thảng thốt, bay vút lên cao, dang rộng đôi cánh vun vút lao xuống.
• Hồ I-xức-kun: mặt hồ xanh biếc, sóng xanh bạc đầu, bờ cát vàng, khoảng nước phía xa như nhuộm hồng.

Câu hỏi 4: Em ấn tượng về những từ ngữ gợi tả âm thanh nào trong bài? Vì sao?

HS tham khảo:
"Ngọn gió đưa lại tiếng ngựa hí xốn xang": Hình ảnh gợi tả giúp người đọc hình dung ra những tiếng hí ngựa đi cùng với cơn gió mùa xuân.

Câu hỏi 5: Em chọn tên nào sau đây để đặt cho bài đọc? Vì sao?

Thiên nga trở về                       Mùa xuân trên thảo nguyên

Thiên nga mùa xuân                 Mùa xuân đã về

 a. Dấu gạch ngang

Làng Hữu nghị Thái Lan - Việt Nam là một ngôi làng đậm đà chất Việt nằm ở làng quê Thái Lan. Nơi đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có thời gian sống và hoạt động. Đây còn là biểu tượng của tình hữu nghị Việt Nam - Thái Lan, là địa điểm gặp gỡ của bà con Việt kiều sống trên đất Thái.

b. Dấu ngoặc kép

Truyện "Cậu bé gặt gió" được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, truyền cảm hứng về nghị lực sống và sáng tạo đến thế hệ trẻ. Tại Việt Nam, sách được Nhà xuất bản Thanh niên phát hành.

c. Dấu ngoặc đơn

Cây trinh nữ (còn gọi là cây mắc cỡ hoặc cây xấu hổ) có nguồn gốc từ Nam Mỹ. Nhưng ta có thể bắt gặp cây trinh nữ ở khắp mọi nơi trên thế giới, nhất là ở những khu rừng rậm.

Mùa xuân trên thảo nguyên: Nội dung bài đọc nói về mùa xuân trên thảo nguyên với những dấu hiệu của mùa xuân.

Luyện từ và câu

Câu hỏi 1: Thêm dấu câu vào vị trí phù hợp:

a. Dấu gạch ngang

Làng Hữu nghị Thái Lan Việt Nam là một ngôi làng đậm đà chất Việt nằm ở làng quê Thái Lan. Nơi đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có thời gian sống và hoạt động. Đây còn là biểu tượng của tình hữu nghị Việt Nam Thái Lan, là địa điểm gặp gỡ của bà con Việt kiều sống trên đất Thái.

b. Dấu ngoặc kép

Truyện Cậu bé gặt gió được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, truyền cảm hứng về nghị lực sống và sáng tạo đến thế hệ trẻ. Tại Việt Nam, sách được Nhà xuất bản Thanh niên phát hành.

c. Dấu ngoặc đơn

Cây trinh nữ còn gọi là cây mắc cỡ hoặc cây xấu hổ có nguồn gốc từ Nam Mỹ. Nhưng ta có thể bắt gặp cây trinh nữ ở khắp mọi nơi trên thế giới, nhất là ở những khu rừng rậm.

=> Xem hướng dẫn giải

Câu hỏi 2: Viết:

a. Một câu giới thiệu về bài thơ em thích, trong câu có sử dụng dấu ngoặc kép

Bài thơ "Bè xuôi sông La" miêu tả hình ảnh sông La cùng với cuộc sống của những người dân hai bên bờ sông.

    1 - 2 câu giới thiệu về một cảnh vật mà em biết, trong đó có sử dụng...

b. 1 - 2 câu giới thiệu về một cảnh vật mà em biết, trong đó có sử dụng dấu ngoặc đơn hoặc dấu gạch ngang

Đỉnh Everest (thuộc dãy núi Himalaya) là đỉnh núi cao nhất thế giới. Nó nằm ở biên giới Tây Tạng - Nepal.

c. Đoạn văn liệt kê các thực vật kỳ lạ ở Nam Mỹ mà em đã học, trong đó có sử dụng dấu gạch ngang

 Thế giới thực vật tại Nam Mỹ vô cùng phong phú và đa dạng, bên cạnh đó cũng có không ít những loài thực vật kỳ lạ:

- Ở Bra-xin có những cây hoa súng khổng lồ. Mỗi chiếc lá của nó có đường kính lên tới 2 mét và có thể cho một người đứng lên trên.

- Tại vườn quốc gia Lốt Ca-đôn-nét ở Ác-hen-ti-na có loài hoa xương rồng chỉ mọc về một phía.

- Hoang mạc Át-ta-ca-ma ở Chi-lê có một hoang mạc được phủ đầy bởi hoa dại sặc sỡ sắc màu.

- Trên dãy An-đét có một loài cây được mệnh danh là nữ hoàng của các loài thực vật. Đó là cây Puy-a Rây-môn-đi. Phải mất đến 100 năm cây mới nở hoa. Hoa cao tới 10 mét, được kết bởi hàng ngàn bông hoa nhỏ.

Tất cả điều này đã tạo nên một nét độc đáo cho Nam Mỹ.

Viết

Câu hỏi 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

(SGK Tiếng Việt 4 tập 2 chân trời bài 4)

a. Đoạn văn miêu tả con vật gì?

b. Tác giả đã tả đặc điểm gì của con vật? Cách sử dụng từ ngữ miêu tả của tác giả có gì độc đáo?

c. Câu mở đầu và câu cuối của đoạn văn nói lên điều gì?

 a. Mèo.

b. Miêu tả: màu lông hung hung; đầu tròn tròn; tai dong dỏng dựng đứng, đôi mắt hiền lành, sáng lên vào ban đêm; ria mép vểnh lên, oai lắm; chân thon thon, nhẹ nhàng; đuôi thướt tha, duyên dáng; tổng thể đáng yêu.

Tác giả sử dụng từ ngữ gợi tả giúp cho hình ảnh chú mèo hiện lên vô cùng rõ nét.

c. Giới thiệu chú mèo và bày tỏ cảm xúc với chú mèo.

Câu hỏi 2: Viết đoạn văn tả đặc điểm nổi bật về hình dáng của con vật nuôi trong nhà mà em thích, trong đó có hình ảnh so sánh hoặc nhân hóa.

Nhà em có nuôi một con lợn, cách đây không lâu lợn mẹ đã đẻ ra chín chú lợn con hồng hào, xinh xắn. Những chú lợn nhỏ xinh lon ton chạy theo chân lợn mẹ đòi sữa nhìn vô cùng đáng yêu. Lợn mẹ có thân hình to lớn, những chiếc chân chắc khỏe bước từng bước chậm rãi trong chuồng nhìn rất oai vệ. Khác với những chú lợn con nhỏ nhắn hồng hào, lợn mẹ có bộ lông khoang đen, khoang trắng vô cùng ấn tượng. Chú lợn có đôi tai to luôn cụp xuống dưới, chúng chỉ vểnh lên phe phẩy nhẹ nhàng để đuổi ruồi muỗi, côn trùng. Ấn tượng nhất trên khuôn mặt của chú lợn chính là chiếc mũi to với hai lỗ mũi to tròn luôn hếch lên trên, chiếc miệng rộng có thể ăn rất nhanh. Từ khi có lợn con, lợn mẹ ăn nhiều hơn hẳn mọi khi, có lẽ lợn mẹ ăn nhiều để có sữa nuôi chín chú lợn con. Lợn là loài vật hiền lành có chút lười biếng, ngoài những lúc đói lợn cất tiếng kêu thì phần lớn thời gian chúng đều ngủ và nằm im trong chuồng. Em rất yêu quý những chú lợn được nuôi trong chuồng nhà mình, đặc biệt là những chú lợn con đáng yêu, ngoan ngoãn. Em sẽ giúp đỡ mẹ chăm sóc cho những chú lợn mỗi khi rảnh rỗi.

Câu hỏi 3: Đọc lại và chỉnh sửa đoạn văn của em

...

Câu hỏi 4: Chia sẻ với bạn những điều em thích ở đoạn văn của mình

Hình ảnh gợi tả: nhỏ xinh lon ton, vô cùng đáng yêu, nhìn rất oai vệ,...

Vận dụng

Câu hỏi 1: Sưu tầm 1 - 2 tranh, ảnh về thảo nguyên.

 

Câu hỏi 2: Nói 1 - 2 câu về cảnh vật trong tranh, ảnh sưu tầm được.

Thảo nguyên mênh mông, xanh ngát. Mặt nước trong lành.